PHÍA NAM BIÊN GIỚI, PHÍA TÂY MẶT TRỜI – HARUKI MURAKAMI – KHI HAI MẢNH TRI KỶ LƯỚT QUA NHAU

PHÍA NAM BIÊN GIỚI, PHÍA TÂY MẶT TRỜI – HARUKI MURAKAMI – KHI HAI MẢNH TRI KỶ LƯỚT QUA NHAU

Được xuất bản năm 1992, không lâu sau “Norwegian wood” (Rừng Na-uy), vẫn được kể với ngôi thứ nhất (nhân vật chính xưng “tôi”), “Phía Nam biên giới, phía Tây mặt trời” không phải tác phẩm quá nổi tiếng của Haruki nhưng vẫn lấp đầy trái tim độc giả bởi những trải nghiệm từ choáng ngợp cảm xúc đến sự trống rỗng.

Sơ lược nội dung: Hajime, một người con một được sinh ra năm 1951 trong bối cảnh nước Nhật thời kỳ post-war (hậu chiến tranh thế giới thứ 2). Khi ấy, các gia đình khác đa phần đều có hai con trở lên. Cậu có mối quan hệ thân thiết với một cô bạn cũng là con một khác tên Shimamoto – bị tật kéo lê chân trái. Hai người rất hiểu nhau, cùng chia sẻ sở thích đọc sách và nghe nhạc. Sau cấp một thì Hajime chuyển nhà và hai người xa nhau. Hajime có mối tình trung học khá vui vẻ với Izumi nhưng sau đó cậu đã phản bội cô (bằng cách phát sinh quan hệ với người chị họ của cô), hậu quả là gây cho Izumi những tổn thương cực kỳ nặng nề mãi về sau. Khi trưởng thành, Hajime làm công việc sửa lỗi chính tả cho nhà xuất bản sách giáo khoa và khi lấy Yukiko thì anh chuyển sang quản lý quán bar do bố vợ đầu tư. Anh có các con gái và cuộc sống khá suôn sẻ. Năm 36 tuổi, Hajime gặp lại Shimamoto (thật ra anh có nhìn thấy và đi theo cô một ngày vào năm 28 tuổi nhưng bị một người đàn ông ngăn lại).

1. Chủ nghĩa hiện sinh và màu sắc siêu thực trong tác phẩm

Câu chuyện của Hajime làm người ta nhớ đến Holden Caulfield trong “Bắt trẻ đồng xanh” của J. D. Salinger: đều lớn lên trong bối cảnh post-war, lội ngược giữa dòng người chạy theo lối sống conformity (tuân thủ quy tắc để trở thành người bình thường trong xã hội). Có điều, sự “ngược dòng” của Hajime không được thể hiện rõ như ở Caulfield, mà khá ngầm ẩn và nhẹ hơn. Giữa phần đông gia đình sinh nhiều con (để tạo lực lượng lao động nhằm khôi phục và phát triển kinh tế hậu chiến tranh), Hajime và Shimamoto là những đứa trẻ lạc lõng khi mang trên mình cái mác “con một”: “được nuông chiều, yếu đuối và coi mình là trung tâm”. Là những cá thể lớn lên trong cô đơn và hoang mang, “giả vờ rất vui trong khi bạn cảm thấy buồn là việc không quá khó”, vì thế gặp nhau họ trở thành tri kỷ. Chủ nghĩa hiện sinh trong truyện thể hiện ở chỗ: giữa những định kiến xung quanh về con một, chỉ hai đứa trẻ đó hiểu nhau; lớn lên cũng vậy, họ chỉ được là chính mình khi ở cùng nhau. Không phải tự nhiên mà Hajime khi đang hẹn hò với Izumi lại nảy sinh quan hệ tình dục với cô chị họ. Cũng chẳng là điều gì vô lý khi anh có vợ con và sự nghiệp rồi mà anh vẫn ngủ với những người đàn bà khác. Bởi vì hai người đó không phải mảnh ghép đúng của anh, không phải người tri kỷ như Shimamoto. Bên họ anh không sống, mà là một dạng tồn tại thôi. Bởi vậy, tình yêu giữa Hajime và Shimamoto sau khi gặp lại là một sự tuyệt vọng (khái niệm thuộc chủ nghĩa hiện sinh). Tuyệt vọng vì đã lỡ bước, ai cũng có cuộc sống của riêng mình, không thể cùng nhau gầy dựng hạnh phúc. Chỉ là, tình yêu vẫn ở đó, không thể giả vờ quên đi, không thể cứ thế bình yên sống nốt cuộc đời của mình.

• 

Nói về màu sắc siêu thực, truyện được nhân vật chính kể lại giữa những nỗi đau, sự dằn vặt, niềm khao khát và sự cô đơn vậy nên có những tình tiết trong truyện nửa như thực nửa như hư mà đến chính người trong cuộc cũng không rõ. Là tưởng tượng hay sự thật? Cả đến những sự vật minh chứng cho chuyện vừa xảy ra cũng biến mất tựa như chưa từng tồn tại (phong bì tiền người đàn ông nọ đưa cho Hajime và bảo tránh xa Shimamoto-san). Hay như cảnh đèn chuyển đỏ rồi xanh, Hajime nhìn thấy gương mặt Izumi sau tấm kính chiếc taxi. Là thật, bởi vì nó trống rỗng, câm lặng và vô hồn như cô đã chết. Nhưng phải chăng chỉ là ảo giác Hajime tạo ra vì quá ám ảnh và dằn vặt? Những tình tiết này tạo nên nốt lặng và chiều sâu cho tác phẩm.

2. Âm nhạc và văn phong

Truyện của Haruki Murakami luôn có âm nhạc và sách. Trong cuốn này là jazz, là câu hát đầy ám ảnh của Nat King Cole: “Pretend you’re happy when you’re blue/ It isn’t very hard to do”. Yếu tố âm nhạc vừa là nét riêng trong phong cách Haruki, vừa thể hiện sự ảnh hưởng của văn hóa phương Tây lên thế hệ thanh niên Nhật Bản sau thế chiến.

Nói về văn phong, chất văn vẫn vậy, giản dị và chân thật và trầm lặng như ở Norwegian wood, truyền tải cảm xúc đi thẳng vào lòng người.

Kết lại, nếu bạn hỏi mình có yêu thích tác phẩm này không thì câu trả lời là tất nhiên, nhưng cũng như đa số độc giả, mình không thích được nhân vật chính, vì sao thì chắc mọi người đều biết. Nhưng có một điều mình phải công nhận, anh ta đáng thương hơn là đáng trách. Anh ta đại diện cho một kiểu người sống giữa thời hậu chiến, cho một tuổi trẻ khá lạc lối và cô đơn, loay hoay đi tìm bản ngã, gặp được tri kỷ nhưng không thể giữ được nhau. Nỗi buồn trong truyện không nặng nề và đau đớn bằng Norwegian wood, nhưng là vẻ đẹp rực rỡ trước khi chìm vào tuyệt vọng.

Hay là hi vọng trong ảo tưởng của riêng anh thôi?

Tác giả: Blue Cat

Bạn có thể tham khảo đặt mua tại đây: